دیروز مثل همیشه پیاده راه افتادم طرف خونه، بقول لبنانی ها با رنو یازده! (همون خط یازده خودمون). به سبب ترافیک و معطلی طولانی ایست بازرسی، جرات نمیکنم با ماشین برم سر کار.

از جلوی بیمارستان رسول اعظم که رد شدم، با اینکه نگهبان هر روز صبح و ظهر میبینه که من رد میشم اما بازم منو بازرسی بدنی کرد. فکر کنم سطح اقدامات امنیتی رو بالا بردن. چون روزای قبل منو نمی گشتن.

به خونه که رسیدم دیدم برق نیست. شش طبقه رو پیاده رفتم بالا. نفس آدم بند میاد. کل پیاده روی نیم ساعته یک طرف، پله بالا رفتن یک طرف. خصوصا اگر هر دوتا پسرم بغلم باشن!

مشکل بی برقی در لبنان به سالهای قبل برمیگرده. بیشتر مناطق لبنان به غیر از مناطقی که توریستی محسوب میشه، جیره بندی برق دارن. جیره بندی مناطق ما به شکل زیر است. طوری برنامه ریزی شده که به اندازه 12 ساعت در روز برق داشته بشیم. مثلا ساعت 10 صبح تا 2 بعد از ظهر برق نیست، از 2 تا 6 هست، از 6 تا 12 شب نیست. 12 شب تا 6 صبح هست، 6 تا 10 نیست و.... روز بعد برعکس می شود.

البته مناطقی که توریستی محسوب می شوند طبق قانون 24 ساعته برق دارند. (جالب اینجاست که عموما مناطق مسیحی، مناطق توریستی محسوب شده اند: جونیه، جبیل، ...)

اما مشکل برق در لبنان از کجا ناشی می شود؟

کمبود برق در لبنان نتیجه جنگهای داخلی لبنان در سالهای 1975 و 76 است. جنگ هرچند کارخانه های تولید برق را هدف نگرفته بود اما سبب شد تا دولت بشدت تضعیف شود. تضعیف دولت تبعات و عوارض زیر را ایجاد کرد:

توقف فعالیت های عمرانی

توقف بودجه های عمرانی و جاری

ضعف اقتصادی

هرج و مرج در کشور

مهاجرت اجباری به سبب جنگ و فشار مسیحیان (شیعیان نبعه، تل زعتر، سن الفیل و برج حمود به همراه فلسطینی ها در پی جنایت بیرحمانه و کشتار وحشیانه، به دیگر مناطق کوچ کردند)

تغییر دموگرافی جمعیتی و زیاد شدن تعداد مردم در نواحی بخصوص

با اینحال برق در سالهای بعد از جنگ وضعیت بهتری نسبت به هم اکنون داشت. جمعیت لبنان و کارخانه ها کمتر از الان بود و مردم تا این اندازه از دهکده ها به شهر مهاجرت نکرده بودند.

 سال 1982 وقتی اسراییل به لبنان حمله کرد، برای فشار به مردم، نیروگاه های برق را بمباران نمود. از آن سال تا جنگ 33 روزه و بمباران دوباره نیروگاه ها، بازهم مشکل برق حل نشد.

بی برقی به جهت اختلاس و دزدی

تحقیقات و مستندات مرکز اطلاعات عربی (المرکز العربی للمعلمومات) که در رسانه ها هم منتشر شد تایید می کند اختلاس های بزرگی در پرونده برق لبنان رخ داده و دزدی های علنی میلیون دلاری، بودجه های عمرانی و جاری نیروگاه های برق را بلعیده است. متهمان اصلی و بزرگ این پرونده الیاس الهراوی و ایلی الحبیقة هستند. حبیقة که رییس قوات اللبنانیه بود شاهد و متهم اصلی جنایت صبرا و شاتیلا محسوب می شد، اما چون پس از جنگ در حال نوشتن معاهده ای با حرکت امل و حزب تقدمی اشتراکی جنبلاط در دمشق بود، با کودتای سمیر جعجع، سرنگون شد. وی به جناح مقابل پیوست و در سال 2002 درحالی که عازم سفر به دادگاه بین المللی برای ارائه مستنداتی بر ضد جنایتهای اسراییل در لبنان بود با انفجاری کشته شد.

بی برقی ناشی از بی برنامگی

مشکل اساسی برق لبنان نه فقط دزدی ها و اختلاس ها، که نبودن برنامه جامع و نقشه و برنامه ی دراز مدت است. نیروگاه ها مربوط به سی سال پیش هستند اما جمعیت لبنان چند برابر شده. خود ضاحیه که تقریبا 20 درصد جمعیت لبنان را شامل می شود، به جهت تراکم جمعیت و وجود کارخانه ها و بالارفتن مصرف برق، با کمبود شدید برق مواجه است. از طرفی طریقه تولید برق هنوز همان روشهای قدیمی است؛ نیروگاه های گازی و گازوئیلی. هنوز نیروگاه های سبز و تکنولوژی های جدید وارد این عرصه نشده است.

نیروگاه های اصلی لبنان عبارتند از نیروگاه دیرعمار در طرابلس، نیروگاه زوق مکایل در بیروت شرقیه (قسمت مسیحی نشین بیروت)، نیروگاه زهرانی در جنوب، نیروگاه کوچک جیة در منطقه الجیة.

هرج و مرج برقی!

مناطقی که بیشترین هرج و مرج و کناره گیری دولت از مسئولیتهایش را شاهد هستند عبارتند از ضاحیه ی بیروت، بقاع و بعلبک در شمال لبنان (مناطق شیعی)، و عکار (سنی نشین) در شمال لبنان. این مناطق به سبب هرج و مرج، شاهد کابلهای مختلفی است که مردم خودشان کشیده اند و برخی از آنها به سرقت برق از خط اصلی دست زده اند. افرادی هم با دستکاری کنتور برق، باعث می شوند هزینه تولید برق، به طور کامل به دست شرکت برق لبنان نرسد.

عکار با وجود اینکه سنی نشین و حامی گروه المستقبل و جریان 14 مارس هستند اما در این سالها هیچ توجهی از سوی مسئولین به آنجا نشده. رفیق حریری که به ظاهر سردار سازندگی لبنان به شمار می رود هیچ کار عمده ای برای رفع محرومیت آنها نکرد. هنوز برخی روستاها دکل برق ندارد و برق به آنجا نرسیده. احتمالا محروم نگه داشتن این مردم عامدانه صورت می گیرد تا در مواقعی مانند مشکلات سیاسی داخلی یا مثل جنگ کنونی در سوریه، مغز آنها را با این پر کنند که عامل مشکلات شما فلان گروه است! و از آنها برای شورش و قیام و جنگ استفاده کنند. کما اینکه بارها چنین کاری را انجام داده اند.

پیشنهادات خارجی بی نتیجه

در تمام این سالها کشورهای مختلفی از جمله آمریکا و عربستان و ایران و ترکیه و دیگران، پیشنهادهای خوبی برای اصلاح وضع برق داده اند که شاید بهترین، به صرفه ترین و سریع ترین آن مربوط به پیشنهاد ایران بود. اما هیئت وزیران و دولت این کشور اجازه نمی دهند ایران وارد این عرصه شود. چرا که معتقدند با این کار ایران خواهد توانست سیاستهای خود را راحت تر در لبنان پیاده کند. از طرف دیگر آمریکا هم مبالغ سنگینی طلب می کند و علاقه چندانی هم به انجام این کار ندارد.

راه حلهای موقتی

تا الان مردم برای حل مشکل بی برقی به خرید سیستم برق اضطراری یا اشتراک برق روی آورده اند. سیستم برق اضطراری متشکل از یک باتری و یک مبدل است که می تواند برق 12 ولت را به 220 تبدیل کند. اما فقط برای روشنایی می تواند استفاده شود. چون توان زیادی ندارد تا یخچال یا وسایل پر مصرف را سرویس دهد. اشتراک موتور برق هم به این شکل است که هر ماه مبلغی بین 50 تا 100 دلار بابت 5 آمپر برق به صاحب موتور برق می دهید و سیمی به منزل شما می کشند تا برق داشته باشید. مافیای موتور برق در ضاحیه تابستان قبل قیمت را به اوج خود رسانده بود. به طوریکه از 5 آمپر از صد دلار هم بیشتر شده بود. هم اکنون اتحادیه ی شهرداریهای بیروت صاحبان موتور برق را مجبور کرده اند طبق تعرفه ی میانگین مصوب برق بفروشند.

از طرف دیگر وزیر انرژی قبلی، جبران باسیل گامهای اساسی و مهمی در اصلاح وضع برق برداشت. این جوان پر انرژی، چند کشتی حامل نیروگاه برق کوچک از ترکیه اجاره کرد که تا زمان بالارفتن ظرفیت نیروگاه های این کشور، کمبود برق را تا حدودی جبران کنند.

جبران باسیل داماد ژنرال میشل عون است و جزو گروه های 8 مارس و هم پیمان مقاومت محسوب می شود. وی هم اکنون وزیر خارجه لبنان است.