لبنان سرزمین بسیار پیچیده ای است. پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی و استعمار فرانسه در منطقه لبنان و سوریه و تشکیل دولت یهودی در فلسطین، استعمارگران، سرزمینهایی متشکل از طایفه های گوناگون را به عنوان کشور لبنان مرزبندی کردند. به جهت تنوع طوایف، این سرزمین همیشه دچار اختلافات بوده است. در لبنان هر طایفه ای تحت الحمایه یک کشور خارجی بود. آمریکا و فرانسه و حتی شوروی، حامی مسیحیان بودند، مصر و عربستان هم حامی اهل سنت. علویان هم مورد حمایت سوریه قرار داشتند. فقط شیعیان بودند که بی حامی و حتی بی رهبر بودند. به همین جهت لبنان همیشه شاهد نفوذ سیاستهای کشورهای مختلف و حتی نیروهای آنها بوده است.
پس از استقلال لبنان (در سال ۱۹۴۳) همچنان فئودالیسم بر این سرزمین حکمرانی می کرد. فئودالیسمی که قرن ها دمار از روزگار مردم این منطقه درآورده بود. اگر نبود امام موسی صدر که طایفه شیعه را از زیر یوغ فئودالهای تمامیت خواهی چون کامل اسعد (فئودال شیعه و رییس اسبق مجلس لبنان) خارج کند، شیعه ها باید  هنوز هم پس از دروی گندمشان همه را به ارباب می دادند و به اندازه بخور و نمیر سالشان چند گونی با منت دریافت می کردند. هرچند امروزه، طوایف دیگر به شکل فئودالیسم قدیمی اداره نمی شوند اما فئودالیسم نوین در قالب رهبری افرادی مثل سمیر جعجع و میشل عون (سران سیاسی طوایف مسیحی)، کاملا قابل مشاهده است. اینکه سران طایفه مسیر سیاسی و اقتصادی طایفه را تعیین می کنند یا چند تاجر مسیحی، تنها واردکنندگان انحصاری مواد عمده کشور باشند، همه نشان از نظامی غیر دموکراتیک و بازمانده از فئودالیسم دارد. از آن گذشته باید طبق قانونی که فرانسه گذاشته، رییس جمهور، رییس ارتش و رییس بانک مرکزی همیشه از طایفه مارونی انتخاب شوند.مارونی ها شاخه ای از مسیحیان هستند که بصورت عمده در لبنان ساکنند و پیروان مار مارون راهب سریانی قرن چهارم هستند.
امام موسی صدر پس از هجرت تاریخی خود به لبنان در سال ۱۹۵۹ بشدت با فئودالیزم مبارزه کرد، نه برای اینکه خودش رییس و فئودال شود، او برای محرومان و رفع محرومیت و بدبختی آنان تلاش می کرد. وقتی در سال ۱۹۷۸ ربوده شد نه خانه یا ملکی به اسمش بود نه ماشین، نه حتی پس اندازی داشت که خانواده اش زندگی کنند. یکی از اقدامات امام موسی صدر برای حمایت از محرومان، تشکیل شاخه نظامی حرکت محرومین به نام جنبش امل بود. امل به معنی آرزو و در اصل مخفف عبارت «افواج المقاومة اللبنانیة» (گروهان های مقاومت لبنانی) بود. او حرکت امل را تاسیس کرد و با کمک شهید چمران و برخی نظامیان لبنان و برخی فلسطینی ها به آموزش جوانان همت گماشت. با آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵ زمانی که گروه های چپگرا و کمونیستی و بعثی از طرف بلوک شرق حمایت می شدند و سیل اسلحه و مهمات و پول و امکانات برایشان سرازیر بود، و در زمانی که گروه های راستگرا و کتائب مسلح مسیحی (فالانژها به رهبری بشیر جمیل) با کمکهای فراوان بلوک غرب و حتی رژیم صهیونیستی تغذیه می شدند، جوانان حرکت امل با کمترین امکانات و از جیب خودشان باید اسلحه تهیه می کردند تا از محرومان دفاع کنند.
تلاش های امام موسی صدر در خاموش کردن جنگ داخلی و هشدار دائمی او نسبت به خطر رژیم اشغالگر قدس کم کم به تاسیس یک جامعه مقاوم انجامید. حتی پس از ربوده شدنش در سال  ۱۹۷۸ در لیبی و به دست قذافی، شعله ای که برافروخته بود خاموش نگشت. جوانان لبنانی پیرو امام موسی صدر توانستند در سال ۱۹۸۲ ارتش شکست ناپذیر صهیونیستی را برای اولین بار در تاریخ جنگهای اعراب و اسراییل، به شکلی شگفت انگیز و باورنکردنی در منطقه خلده در هشت کیلومتری جنوب بیروت متوقف کنند و خسارات قابل توجهی به آن وارد کنند. پایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در منطقه خلده، ساختمانی بود که امروزه در آنجا دانشگاه اسلامیه بنا شده است و در زمان جنگهای داخلی لبنان که منطقه مجلس شیعیان امنیت نداشت، مدتی محل حضور امام موسی صدر و شهید چمران شده بود. هنگام هجوم دشمن اشغالگر، با مقاومت بچه های این پایگاه، و توقف دشمن، برخی بزرگان و فرماندهان رده اول حرکت امل که فرار کرده بودند به بیروت بازگشتند و فرماندهی را به دست گرفتند. در آن ایام که امام موسی صدر ربوده شده بود و لبنان از وجود رهبری چون او محروم بود، این اتفاق باعث شد کم کم برخی نیروهای مخلص و مومن به دنبال رهبری مانند امام موسی صدر بگردند. انشقاق از حرکت امل و پیوستن به نیروهایی که سپاه پاسداران در لبنان آموزش می داد، موجب نارضایتی فرماندهان و بزرگان حرکت امل شد. شیعیان زیادی از جمله برخی جوانان حرکت امل، جوانان حزب الدعوة شاخه لبنان، هسته های مخفیانه مقاومت در روستاها و هر جوان میهن پرست دیگری در این آموزشها در اردوگاه جنتا در شمال لبنان شرکت می کردند. پس از مدتی ایران تصمیم گرفت جوانان را فقط در سازمان و قالب حزب الله آموزش دهد و سازماندهی کند. لذا جوانان را بین پیوستن به حزب الله یا ترک آموزش مخیر کرد. از این مرحله حزب الله لبنان بصورت جدی و سازماندهی شده و بشکل مخفیانه تاسیس شد. اسم اولیه آن «انقلاب اسلامی در لبنان» بود که پس از اندکی به «مقاومت اسلامی لبنان» تغییر یافت. انجام عملیات بر ضد دشمن صهیونیستی با دشواری های بسیاری مواجه بود. از طرفی مجاهدان باید از دید دشمن صهیونیستی و مزدورانش پنهان می ماندند و از طرف دیگر باید مراقب می بودند تا حرکت امل که بر جنوب سیطره داشت متوجه عملیات نشود. چرا که آنها را بازداشت و سلاحشان را مصادره می کرد. به هر حال عملیات چند جوان که توسط کشوری خارجی آموزش دیده و پشتیبانی می شدند برای حرکت امل قابل قبول نبود. این تقابل نهایتا به جنگی دوساله (به نام حرب الاخوة) انجامید که برادر با برادر و پسر با پدر می جنگید. سالهای ۱۹۸۸و ۱۹۸۹، یکی از تلخ ترین خاطرات سید حسن نصرالله در جنگ دوساله آنها با حرکت امل است که برادر خودش در حرکت امل در این جنگ مجروح شد. هرچند حرکت امل در آن زمان امکانات زیادی داشت و سراسر جنوب و ضاحیه را زیر سلطه خود داشت، اما نیروهای تازه آموزش دیده حزب الله با تعداد نفرات کمتر ولی با سرسختی و با اعتقاد، قصد داشتند کار حرکت امل را یک سره کنند. در نهایت، با همسو شدن سیاستهای ایران و سوریه، حزب الله و حرکت امل هم در حضور نمایندگانی از ایران و سوریه و مجلس اعلای شیعیان لبنان آشتی کردند. این آشتی موجب تقویت کل طایفه شیعه شد. از آن پس حزب الله دستش باز شد و روز به روز در عرصه نظامی و مبارزه پیشرفت کرد و حرکت امل هم در عرصه سیاسی و اجتماعی. حرکت امل هنوز هم یک گروه لبنانی اصیل و بدون پشتوانه خارجی است ولذا امکانات بسیار کمی دارد (هرچند گاهی از کمکهای بسیار محدود سوریه بهره برده است). اما حزب الله با کمکهای فراوان ایران بشکل عمده و برخی منابع دیگر به شکل جزیی، تبدیل به قدرتی شد که نه تنها خودش، بلکه ایران را هم مبدل به قدرت مهمی در منطقه کرده است. امروز اگر در عراق و سوریه دست برتر با ایران است و سیاستهای آمریکا به شکست کشیده شده، مدیون رشادتها و مجاهدتهای حزب الله در لبنان و سوریه و عراق است.
در گذشته برای تشویق جوانان برای پیوستن به حزب الله اتهامات زیادی به حرکت امل زده شد. مثل اینکه نبیه بری ریشش را می تراشد، زنش حجاب درست و حسابی ندارد، با مسیحی ها نشست و برخاست دارند، فلان و بهمان و.... اما او آنقدر از لحاظ مدیریتی و سیاسی قوی بود که توانست حرکت امل را پس از ربوده شدن امام موسی صدر سر پا نگه دارد و در پارلمان و حکومت نفوذ کند. به این ترتیب او توانست طایفه شیعه را در چهارچوب مشخصی سرپا نگه دارد و نگذارد به وضع پیشین برگردند. ارزش او را باید از اینجا فهمید که سید حسن نصرالله پس از جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ به خاطر پشتیبانی همه جانبه و دفاع تمام عیاری که نبیه بری از حزب الله در حکومت کرد، گفته بود اگر ما نبیه بری را نداشتیم باید یک نبیه بری می ساختیم. با این حال کسی منکر فساد مالی و اداری نیست و حتی جوان های حرکت امل از اینکه بزرگانشان از آنها پشتیبانی خاصی نمی کنند و امکانات و شغل در اختیارشان قرار نمی دهند شاکی هستند. حتی بسیاری از سیاسیون لبنانی داخل و خارج حرکت امل از اینکه نبیه بری ۲۲ سال است رییس این گروه و رییس پارلمان لبنان است ناراضی هستند و نارضایتی خود را گاهی نشان می دهند. نبیه بری در پاسخ به این سوال که برای پس از خودتان چه کسی را جانشین در نظر گرفته اید گفته: همانطور که کسی توقع نداشت من ریاست امل را به عهده بگیرم کسی نمی تواند پیش بینی کند چه کسی پس از من خواهد آمد. نه کسی کاندید است نه کسی دور از تصور است.

حرکت امل یک تلوزیون به نام NBN در اختیار دارد که مردم به شوخی می گویند نبیه بری نیوز! اما معنی اصلی آن شبکه ملی پخش است (National Broadcasting Network) این شبکه، بیست و چهارساعته به پخش برنامه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مستند می پردازد و توسط ماهواره در آمریکا، استرالیا، کانادا، قسمت زیادی از اروپا و آفریقا قابل دریافت است. همچنین، این موسسه یک رادیو به نام الرساله در اختیار دارد که از بسیاری جهات از رادیو نور (متعلق به حزب الله که عموما در حال پخش آگهی بازرگانی است) مفیدتر و بهتر است و دو سه سال پیش برنده جایزه «رادیوی برتر اتحادیه رادیو تلوزیونهای کشورهای اسلامی» شد که در ایران برگزار شده بود.  
حرکت امل مدارس بسیار خوبی در بیروت و جنوب لبنان دارد که به عنوان موسسات تربیتی امل مشهور هستند. مدرسه شهید حسن قصیر در ضاحیه و مدرسه شهید بلال فحص در تول نبطیه، از مهم ترین این مدارس هستند.

در ضمن بیمارستان الزهرا که توسط امام موسی صدر تاسیس شد را می توان بیمارستان حرکت امل و شیعیان محروم دانست.

حرکت امل برای خودش دفتر ریاست، هیئت مدیره، دفتر سیاسی، دفتر امور زنان، دفتر سلامت، دفتر جوانان و ورزش، دفتر رسانه ای، دفتر ارشاد و آمادگی (مربوط به امور تعلیم نظامی) ، دفتر مالی (موسسه مالی) ، دفتر قضایی و... دارد که در واقع مثل وزارت خانه های کوچکی در داخل حرکت امل فعالیت می کنند.

کلیپ حرکت امل در مورد امام موسی صدر - یا سیدی طال الفراق

دریافت
مدت زمان: 4 دقیقه 55 ثانیه

تصاویر تازه منتشر شده با موضوع جنبش امل

تشکیل حرکت «امل» نوشته شهید چمران

منشور جنبش امل نوشته امام موسی صدر

اعلام شکل گیری افواج مقاومت لبنان

بیانیۀ تأسیس جنبش امل نوشته امام موسی صدر

پانزدهم تیر؛ سالروز اعلام تأسیس جنبش امل

خاطرۀ نجیب سید علی خلف، از رزمندگان جنبش امل: نتیجۀ تربیت امام موسی صدر

تلاش برای ارتقای وضعیت جنوب؛ از اعتصاب تا تأسیس سازمان امل
وقتى با صداقت سخن‌ مى‌گوییم، چه‌بسا به مذاق عده‌اى خوش نیاید بخشی از سخنان امام موسی صدر